Tăng Quảng Hiền Văn (tiếp đến câu 60)

虎生猶可近，人熟不堪親。
Hổ sinh do khả cận, nhân thục bất kham thân.
Hổ lạ còn hay gần gũi được, người quen chưa hẳn đã là thân.

來說是非者，便是是非人。
Lai thuyết thị phi giả, tiện thị thị phi nhân
Những người đến nói điều kia nọ, chính ấy con người thích nọ kia.

遠水難救近火，遠親不如近鄰。
Viễn thủy nan cứu cận hỏa, viễn thân bất như cận lân.
Nước xa khó chữa cháy gần, người thân xa kém hương lân gần kề.

有茶有酒多兄弟，急難何曾見一人。
Hữu trà hữu tửu đa huynh đệ, cấp nạn hà tằng kiến nhất nhân.
Sẵn chè rượu lắm bạn bè, đến khi gặp nạn chẳng hề thấy ai.

人情似紙張張薄，世事如棋局局新。
Nhân tình tự chỉ trương trương bạc, thế sự như kỳ cục cục tân.
Tình người tựa giấy tờ tờ mỏng, việc thế như cờ ván ván thay.

山中也有千年樹，世上難逢百歲人。
Sơn trung dã hữu thiên niên thụ, thế thượng nan phùng bách tuế nhân.
Núi có cây sống ngàn năm, trên đời ít gặp cụ trăm tuổi già.

力微休負重，言輕莫勸人。
Lực vi hưu phụ trọng, ngôn khinh mạc khuyến nhân.
Sức hèn chớ vác nặng nhiều, nói không trọng lượng chớ điều khuyên ai.

無錢休入眾，遭難莫尋親。
Vô tiền hưu nhập chúng, tao nạn mạc tầm thân.
Không tiền chớ đến chỗ đông, gặp nạn chớ đến cậy trông thân tình.

平生莫作皺眉事，世上應無切齒人。
Bình sinh mạc tác trứu my sự, thế thượng ưng vô thiết xỉ nhân.
Việc làm không có trau mày nghĩ, cuộc sống đâu có kẻ nghiến răng.

士者國之寶，儒為席上珍。
Sĩ giả quốc chi bảo, nho vi tịch thượng trân.
Kẻ sĩ, nước nhà xem vốn quý, muôn đời, thiên hạ trọng nhà nho.

Tăng Quảng Hiền Văn (tiếp đến câu 50)

山中有直樹，世上無直人。

Sơn trung hữu trực thụ, thế thượng vô trực nhân.
Núi rừng còn có cây lên thẳng, ngay thẳng trên đời chẳng có ai.

自恨枝無葉，莫怨太陽偏。
Tự hận chi vô diệp, mạc oán thái dương thiên.
Tự giận cành ta không nảy lá, chớ hờn ánh nắng mặt trời nghiêng.

大家都是命，半點不由人。
Đại gia đô thị mệnh, bán điểm bất do nhân.
Tất cả do số mệnh, chút đỉnh chẳng do người.

一年之計在於春，一日之計在於寅
Nhất niên chi kế tại ư xuân, nhất nhật chi kế tại ư Dần
Một năm lo liệu từ xuân, một ngày tính toán từ Dần tính ra.

一家之計在於和，一生之計在於勤。
Nhất gia chi kế tại ư hòa, nhất sinh chi kế tại ư cần.
Một nhà mạnh phải thuận hoà, một đời muốn sướng phải lo chuyên cần.

責人之心責己，恕己之心恕人。
Trách nhân chi tâm trách kỷ, thứ kỷ chi tâm thứ nhân
Lấy trách người để trách mình, lấy thứ mình để thứ tình cho nhau.

守口如瓶，防意如城。
Thủ khẩu như bình, phòng ý như thành.
Giữ miệng như giữ lục bình, giữ ý như giữ thành trì.

寧可人負我，切莫我負人。
Ninh khả nhân phụ ngã, thiết mạc ngã phụ nhân.
Thà cho người phụ bạc ta, nhất thiết không thể là ta phụ người.

再三須重事，第一莫欺心。
Tái tam tu trọng sự, đệ nhất mạc khi tâm.
Việc làm ba bẩy đắn đo, một lần cũng chẳng tự cho dối lòng.

Tăng Quảng Hiền Văn (tiếp)

Bần cư náo thị vô nhân vấn, phú tại thâm sơn hữu khách tầm. 

Nghèo ở chợ đông không người hỏi, giàu nơi núi thẳm có khách tìm.

貧居鬧市無人問，富在深山有客尋。

Thùy nhân bối hậu vô nhân thuyết, ná cá nhân tiền bất thuyết nhân. 
Ai vắng không nói chuyện người, thì trước người khác không ngồi nói ai.

誰人背後無人說，哪個人前不說人。

Hữu tiền đạo chân ngữ, vô tiền ngữ bất chân. 
Có tiền hễ nói người tin, không tiền nói chẳng ai tin câu nào.

有錢道真語，無錢語不真。

Bất tín đãn khán diên trung tửu, bôi bôi tiên khuyến hữu tiền nhân. 
Cứ xem bữa tiệc rượu mời, chén nào trước cũng chuốc người giàu sang.

不信但看筵中酒，杯杯先勸有錢人。

Náo lý hữu tiền, tĩnh xứ an thân. 
Chốn huyên náo dễ kiếm tiền, nơi tĩnh mịch giữ được yên.

鬧里有錢，靜處安身。

Lai như phong vũ, khứ tự vi trần. 
Đến như ào ạt gió mưa, khi đi sạch bóng như xua bụi trần.

來如風雨，去似微塵。

Trường giang hậu lãng thôi tiền lãng, thế thượng tân nhân hãn cựu nhân. 
Trường giang sóng sau dồn sóng trước, đời người mới phải đuổi theo xưa.

長江後浪推前浪，世上新人趕舊人。

Cận thủy lâu đài tiên đắc nguyệt, hướng dương hoa mộc tảo phùng xuân. 
Lầu gần mặt nước sớm trăng, cây gần ánh nắng chồi xuân nẩy nhiều.

近水樓台先得月向陽花木早逢春。

Tiên đáo vi quân, hậu đáo vi thần.
Mạc đạo quân hành tảo, cánh hữu tảo hành nhân. 
Người đến trước được làm vua, người đến sau phải nhận thua làm thần.
Chớ nói anh đi sớm, còn người đi sớm hơn.

先到為君後到為臣 。

莫道君行早，更有早行人。

Mạc tín trực trung trực, tu phòng nhân bất nhân. 
Ngay trong ngay cũng đừng tin vội, mà hãy nên phòng nhân, chẳng nhân

莫信直中直，須防仁不仁。

Tăng quảng Hiền văn (tiếp)

Mã hành vô lực giai nhân sấu, nhân bất phong lưu chỉ vi bần.

Ngựa không sức chạy do gầy yếu, người chẳng phong lưu chỉ vì nghèo.

馬行無力皆因瘦，人不風流只為貧。

Nhiêu nhân bất thị si hán, si hán bất hội nhiêu nhân.

Người rộng lượng hẳn không si ngốc, kẻ ngốc si không thể rộng lòng.

饒人不是痴漢，痴漢不會饒人。

Thị thân bất thị thân, phi thân khước thị thân.

Chính người thân lại chẳng thân, chẳng người thân lại là thân mới kỳ.

是親不是親，非親卻是親。

Mỹ bất mỹ, hương trung thủy, thân bất thân, cố hương nhân.

Chẳng trong cũng nước ao nhà, chẳng thân cũng khách quê ta đó mà.

美不美，鄉中水，親不親，故鄉人。

Oanh hoa do phạ xuân quang lão, khởi khả giáo nhân uổng độ xuân.

Chim, hoa còn sợ ngày xuân hết, chẳng lẽ con người uổng phí xuân.

鶯花猶怕春光老，豈可教人枉度春。

Tương phùng bất ẩm không quy khứ, động khẩu đào hoa dã tiếu nhơn.

Gặp nhau chẳng cất chén mời, hoa đào trước động cười người về không.

相逢不飲空歸去，洞口桃花也笑人。

Hồng phấn giai nhân hưu sử lão, phong lưu lãng tử mạc giáo bần.

Má hồng người đẹp đừng già sớm, du tử hào hoa chớ có nghèo.

紅粉佳人休使老，風流浪子莫教貧。

Tại gia bất hội nghinh tân khách, xuất ngoại phương tri thiểu chủ nhân.

Ở nhà khách khứa chẳng mời, ra ngoài mới biết ít người mời ta.

 在家不會迎賓客，出外方知少主人。

Hoàng kim vô giả, a ngụy vô chân.

Không giả chỉ có vàng ròng, những kẻ nịnh hót đừng mong thật thà.

黃金無假，阿魏無真。

Khách lai chủ bất cố , ưng khủng thị si nhân.

Khách vào chủ chả ngó ngàng, e là kẻ đó thuộc hàng ngây ngô.

客來主不顧，應恐是痴人。

Tăng quảng Hiền văn (tiếp)

Phùng nhân thả thuyết tam phân thoại, vị khả toàn phao nhất phiến tâm.

Gặp nhau trò chuyện đôi câu, chớ nên gan ruột gót đầu phơi ra.

逢人且說三分話，未可全拋一片心。

Hữu ý tài hoa hoa bất phát, vô tâm sáp liễu liễu thành âm.

Dụng ý trồng hoa hoa chẳng mọc, vô tâm cắm liễu liễu lên um.

有意栽花花不發，無心插柳柳成陰。

Họa hổ họa bì nan họa cốt, tri nhân tri diện bất tri tâm.

Hổ vẽ da khó vẽ xương, con người biết mặt biết lòng làm sao.

畫虎畫皮難畫骨，知人知面不知心。

Tiền tài như phấn thổ, nhân nghĩa trị thiên kim.

Tiền của như đất bên đàng, nhân nghĩa mới thực ngàn vàng trong tay.

錢財如糞土，仁義値千金。

Lưu thủy hạ than phi hữu ý, bạch vân xuất tụ bản vô tâm.

Nước trôi cuối bãi đâu tình ý, mây tụ đầu non vốn tự nhiên.

流水下灘非有意，白雲出岫本無心。

Đương thời nhược bất đăng cao vọng, thùy tín đông lưu hải dương thâm.

Chẳng đứng cao để ngắm trông, nào ai tin được biển Đông sâu vời.

當時若不登高望，誰信東流海洋深。

Lộ dao tri mã lực, sự cửu kiến nhân tâm.

Đường xa biết sưc ngựa tài, việc lâu mới thấy lòng người dở hay.

路遙知馬力，事久見人心。

Lưỡng nhân nhất ban tâm, vô tiền kham mãi kim.

Hai người khi đã thật lòng, không tiền muốn sắm vàng ròng chẳng sao.

兩人一般心，無錢堪買金。

Nhất nhân nhất ban tâm, hữu tiền nan mãi châm.

Mỗi người một dạ khác nhau, có tiền cũng khó mà cầu mua kim.

一人一般心，有錢难買針。

Tương kiến dị đắc hảo, cửu trụ nan vi nhơn.

Mới gặp nhau tốt dễ dàng, ở lâu chưa hẳn sẵn sàng vì nhau.

相見易得好，久住難為人。

Tăng Quảng hiền văn (tiếp)

相逢好似初相識，到老終無怨恨心。

Tương phùng hảo tự sơ tương thức, đáo lão chung vô oán hận tâm.

近水知魚性，近山識鳥音。

Cận thủy tri ngư tính, cận sơn thức điểu âm

易漲易退山溪水，易反易覆小人心。

Dị trướng dị thoái sơn khê thủy, dị phản dị phúc tiểu nhân tâm.

運去金成鐵，時來鐵似金。

Vận khứ kim thành thiết, thời lai thiết tự kim.

讀書須用意，一字値千金。

Ðộc thư tu dụng ý, nhất tự trị thiên kim.

Cổ huấn: "Tăng Quảng hiền văn"

Tích thì hiền văn, hối nhữ truân truân, tập vận tăng quảng, đa kiến đa văn.
昔時賢文，誨汝諄諄，集韻増廣，多見多聞

Quan kim nghi giám cổ, vô cổ bất thành kim.

觀今宜鑒古，無古不成今。

Tri kỷ tri bỉ , tương tâm tỷ tâm.

知己知彼，將心比心。

Tửu phùng tri kỷ ẩm, thi hướng hội nhân ngâm.
酒逢知己飲，詩向會人吟。

Tương thức mãn thiên hạ, tri tâm năng kỷ nhân.

相識滿天下，知心能幾人。

(Học 5 câu thôi)