Xuân hiểu

Trần Thế Hào

陳世豪

Bài thơ nhân ngày hội thơ Xuân lần thứ XII, tại Văn Miếu, Hà Nội.
Xuân Giáp Ngọ, ngày Nguyên Tiêu 

天時地利應新春

元氣乎來改俗塵

野外草香征茂夜

聲中雨響勝雞晨

殘冬光者閒三浣

開歲懶生漸七旬

籌算終年於正月

巧工一日自支寅

Thiên thời địa lợi ứng tân xuân

Nguyên khí hồ lai cải tục trần

Dã ngoại thảo hương chinh mậu dạ

Thanh trung vũ hưởng thắng kê thần

Tàn đông quang giả nhàn tam hoán

Khai tuế lãn sinh tiệm thất tuần

Trù toán chung niên ư chính nguyệt

Xảo công nhất nhật tự chi dần

Dịch nghĩa:

Sáng xuân 

Trời đất thuận hòa là lúc mùa xuân tới,

Khí ấm như đang lan tỏa khắp cõi trần

Ngoài đồng, mùi hoa cỏ thơm ngát suốt đêm,

Âm thanh lúc sáng, tiếng mưa hơn tiếng gà.

Cả tháng Chạp ít có ngày sáng sủa

Sang năm mới học trò lười đã sắp 70 tuổi,

Công việc cả năm nên tính toán vào tháng Giêng

Công việc cần sự khéo léo làm ngay lúc giờ Dần.

 

Tân quốc văn: Bài 41

天曉日出室中大明

有人早起獨立廊下仰視天空

浮雲來去紅日漸高雲散天青

Thiên hiểu nhật xuất thất trung đại minh

Hữu nhân tảo khởi độc lập lang hạ ngưỡng thị thiên không

Phù vân lai khứ hồng nhật tiệm cao vân tán thiên thanh

Dịch nghĩa: 

Trời rạng sáng, trong nhà sáng rực. 

Có người dậy sớm, ngồi một mình dưới chái nhà, ngẩng trông trời. 

Đám mây nổi, đến rồi đi. Mặt trời màu đỏ, dần dần lên cao. Mây tan, trời tạnh.

Tân Quốc Văn: Bài 40

小一閣間四面皆窗

可以透光可以通風

我來閣上獨坐窗前

籠中鸚鵡對我學語

Tiểu nhất các gian tứ diện giai song

Khả dĩ thấu quang khả dĩ thông phong

Ngã lai các thượng độc tọa song tiền

Lung trung anh vũ đối ngã học ngữ

Dịch nghĩa: 

Một gian gác nhỏ, bốn bên đều có cửa sổ. 

Có thể thông ánh sáng, có thể thông gió. 

Tôi lên trên gác, ngồi một mình trước cửa sổ. 

Con vẹt trong lồng, hướng về tôi học nói.

Xuân nhật Tây Hồ ký Tạ Pháp tào vận

Âu Dương Tu 

歐陽修

春日西湖寄謝法曹韻

酒逢知己千杯少

話不投機半句多

遙知湖上一樽酒

能憶天涯萬里人

Tửu phùng tri kỷ thiên bôi thiểu

Thoại bất đầu cơ bán cú đa

Dao tri hồ thượng nhất tôn tửu

Năng ức thiên nhai vạn lý nhân

Dịch nghĩa: 

Ngày xuân ở Tây Hồ gửi vần thơ đến quan Pháp tào họ Tạ 

Uống rượu mà gặp người hiểu mình, ngàn chén cũng còn ít,

Nói chuyện mà không hợp, nửa câu cũng quá nhiều;

Chơi trên hồ, nâng một chén rượu,

Nhớ đến người đi vạn dặm nơi chân trời xa.

Chú thích: Pháp tào là một chức quan ngày xưa coi về tư pháp.

Xuân tàm

Lưu Cơ 

劉基

春蠶

可笑春蠺獨苦辛

為誰成繭卻焚身

不如無用蜘蛛網

網盡蜚蟲不畏人

Khả tiếu xuân tàm độc khổ tân

Vị thùy thành kiển khước phần thân

Bất như vô dụng tri thù võng

Võng tận phi trùng bất úy nhân

Dịch nghĩa:

Con tằm xuân

Cười cho con tằm xuân vất vả,

Làm kén cho ai rồi bị chết cháy;

Không như lưới nhện chỉ là đồ vô dụng,

Bắt hết sâu bay chẳng sợ ai.

Chú thích: Lưu Cơ (1311 - 1375), nhà thơ, nhà văn đời Minh, tên chữ là Bá Ôn, người Thanh Điền, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc. Đậu Tiến sĩ cuối Nguyên, từng làm phó đề cử Nho học và đô sự hành tỉnh Chiết Giang.

Lạc hoa

Lý Thương Ẩn 
李商隱

落花 

高閣客竟去

小園花亂飛

參差連曲陌

迢遞送斜暉

腸斷未忍掃

眼穿仍欲歸

芳心向春盡

所得是沾衣

Cao các khách cánh khứ

Tiểu viên hoa loạn phi

Sâm si liên khúc mạch

Thiều đệ tống tà huy

Trường đoạn vị nhẫn tảo

Nhãn xuyên nhưng dục quy

Phương tâm hướng xuân tận

Sở đắc thị triêm y

Dịch nghĩa: 

Hoa rụng

Khách ở trên gác cao đã đi rồi

Trong vườn nhỏ hoa bay tơi bời

Lác đác khắp con đường quanh co

Xa xôi đưa tiễn ánh nắng nghiêng nghiêng

Đau lòng chưa nỡ quét

Mắt thấy chỉ muốn người trở về

Lòng thơm hướng tới mùa xuân đã hết

Chỉ được nước mắt ướt đẫm áo 

Phong lạc đình du xuân

Âu Dương Tu 
歐陽修

丰樂亭游春 
紅樹青山日欲斜
長郊草色綠無涯
游人不管春相老
來往亭前踏落花


Hồng thụ thanh sơn nhật dục tà

Trường giao thảo sắc lục vô nha

Du nhân bất quản xuân tương lão

Lai vãng đình tiền đạp lạc hoa 

Dịch nghĩa:

Du xuân ở đình Phong Lạc 

Lá cây đỏ núi xanh mặt trời gần lặn 

Mầu cỏ xanh trải dài bất tận trên bãi 
Người đi chơi chẳng quản mùa xuân sắp hết

Đi lại trước đình dẫm vào hoa rụng

Chú thích: Âu Dương Tu (1007-1072), nhà thơ, nhà văn, nhà chính trị đời Bắc Tống. Tên chữ là Vĩnh Thúc, hiệu là Túy Ông, Lục Nhất cư sĩ, người Lư Lăng, nay là Cát An, Giang Tây, Trung Quốc. Ông đỗ đầu Tiến sĩ năm thứ tám Thiên Thánh, từng làm Hàn Lâm học sỹ, Tham tri chính sự, được điều làm Tây kính lưu thủ thôi quan. Ông đứng đầu phong trào vận động đổi mới thơ ca đời Bắc Tống.

Thanh minh hậu đồng tần soái đoan minh hội ẩm lý thị viên trì ngẫu tác

Văn Ngạn Bác  
文彥博

清明後同秦帥端明會飲李氏園池偶作

洛浦林塘春暮時

暫同游賞莫相違

風光不要人傳語

一任花前盡醉歸 

Lạc phố lâm đường xuân mộ thì

Tạm đồng du thưởng mạc tương vi

Phong quang bất yếu nhân truyền ngữ 

Nhất nhiệm hoa tiền tận túy quy 

Dịch nghĩa:

Ngẫu hứng làm thơ nhân uống rượu cùng Tần soái Đoan Minh sau dịp Thanh Minh ở ao vườn nhà họ Lý

Dịp cuối xuân hết bến Lạc lại ao rừng,

Cùng nhau vui chơi một lát chớ bỏ nhau đi; 

Cảnh đẹp chẳng cần người truyền bảo, 

Một lần đứng trước hoa phải uống đến say mới về.

Chú thích:

- Văn Ngạn Bác (1006-1097), nhà thơ, nhà chính trị đời Bắc Tống, tên chữ là Khoan Phu, người Giới Lâm, nay thuộc Sơn Tây, Trung Quốc. Ông đỗ tiến sĩ năm thứ năm Thiên Thánh, làm tri Dực Thành, thông phán Giáng Châu.

- Tần soái Đoan Minh tức là Tư Mã Quang